Welke stappen kunnen leiden tot een succesvolle bedrijfsverkoop?

Heb je jouw zaken ter voorbereiding op de verkoop van jouw bedrijf helemaal op orde? Een overnameproces kan namelijk erg lang duren, zorgvuldigheid is daarbij een groot goed. Er staan immers grote belangen op het spel.

Het informatiememorandum wordt opgesteld voor een mogelijke koper, zodat hij inzicht krijgt in de situatie binnen jouw bedrijf. Het stelt de koper in staat om te bepalen of een overname past binnen zijn bedrijf en tegen welke prijs hij bereid is jouw bedrijf over te nemen. Het memorandum bevat dus (bijna) alle informatie over jouw bedrijf, zoals de geschiedenis en achtergrond van het bedrijf, de bedrijfsactiviteiten en de markt(positie). Dat ziet er als volgt uit:

• klantprofielen en omzetsegmentatie
• financiële kengetallen en samenvatting van jaarrekeningen
• prognoses voor de toekomst van het bedrijf
• juridische structuur en eigendomsverhoudingen
• organisatiestructuur en personeelsbestand
• overige zaken, zoals huisvesting, bedrijfsmiddelen
• intellectueel eigendom, rechtszaken of prijzen/awards/keurmerken
• reden voor bedrijfsverkoop en voorwaarden (zoals wat wordt verkocht, wanneer wordt het verkocht, en eventuele betrokkenheid verkoper na overdracht)

In deze fase staat het vinden van geschikte aspirant-kopers centraal. Met als beoogd resultaat: een bieding ontvangen op jouw onderneming. Hierbij moet je rekening houden met de verschillende soorten kopers. De vaststelling van het ‘juiste type koper’ is een belangrijk eerste vraagstuk. Want ieder type aspirant-koper heeft z’n positieve en negatieve eigenschappen. Bovendien vraagt iedere soort om een andere benadering. Wij onderscheiden de volgende typeringen:

• strategische kopers; investeerders zoals private equity fondsen
• management-buy-in (MBI) kopers
• management-buy-out (MBO) kopers

Waarschijnlijk heb je zelf een goed beeld van interessante kandidaten of bent je reeds benaderd. Door onze jarenlange ervaring, en de tientallen transacties die we hebben begeleid, beschikken wij over een zeer groot netwerk. Hieruit kunnen aspirant kopers naar voren komen die nog niet bij jou in beeld zijn.

Bij een bedrijfsoverdracht is het gebruikelijk om al in een vroeg stadium in het proces geheimhouding te regelen. Hiertoe wordt een geheimhoudingsverklaring ondertekend, voorafgaande aan de eerste informatie-uitwisseling over de bedrijfsovername. In de geheimhoudingsverklaring is vaak een boetebeding omtrent de geheimhouding opgenomen. Als de verkoper (vermogens)schade leidt, door het handelen van een aspirant-koper, kan laatstgenoemde hierop worden aangesproken.

Nadat uitwisseling van gegevens met potentiële koper(s) heeft plaatsgevonden, wordt de aspirant-koper in de gelegenheid gesteld om een bieding te doen. Een eerste stap op weg naar een intentieovereenkomst is het beoordelen van biedingen. Deze hebben aanvankelijk een oriënterend en vrijblijvend karakter, maar zijn natuurlijk wel een goed startpunt voor verdere onderhandelingen.

Deze onderhandelingen gaan over de (ver)koopcondities. En dan hebben we het niet alleen over de koopprijs. Maar vrijwel altijd gaat het hierbij onder meer ook over de:

• systematiek waarmee de (ver)koopprijs wordt vastgesteld
• betalingsvoorwaarden en condities
• planning
• garanties en zekerheden

De onderhandelingen worden voortgezet tot er overeenstemming op hoofdlijnen bereikt is. De onderhandelingsresultaten worden daarna schriftelijk vastgelegd in de intentieovereenkomst (Letter Of Intent / LOI).

In de LOI worden de belangrijkste contouren van de voorgenomen transactie vastgelegd. Aspecten zijn onder meer:

• koopsom en financiering
• de overnamebalans (wat er geleverd wordt en hoe dat gewaardeerd moet worden)
• afspraken over hoe en wanneer partijen tot een definitieve koopovereenkomst willen komen
• ontbindende voorwaarden, financieringsvoorbehoud
• inhoud en planning van het vervolg zoals het due diligence onderzoek

De aspirant-koper heeft een onderzoeksplicht en doet derhalve vrijwel altijd een boekenonderzoek. Dit heet ook wel een due diligence onderzoek en richt zich op de financiële, juridische en fiscale positie en risico’s. Het eindresultaat is een due diligence rapportage met bevindingen. Deze kunnen leiden tot (her)onderhandeling over de de koopsom of garanties en vrijwaringen, die opgenomen dienen te worden in de koopovereenkomst.

Na het due diligence onderzoek ga je met de koper opnieuw in gesprek. De definitieve afspraken kunnen worden vastgelegd in de verschillende overeenkomsten. Deze overeenkomsten heten ook wel transactiedocumenten. Deze omvatten onder meer:

• de koopovereenkomst van de aandelen of de activa inclusief de goodwill
• een leningsovereenkomst voor het schuldig blijven van de koopsom (vendor loan)
• een managementovereenkomst met de verkoper voor de overdracht van de onderneming

Nadat overeenstemming over de koopovereenkomst bereikt is, volgt de juridische levering. De feitelijke juridische levering omvat:

• het tekenen van de transactie documenten (o.a. de koopovereenkomst)
• de levering van de activa of de aandelen via de notariële akte
• de betaling van de koopsom

Na de levering en betaling is de bedrijfsovername een feit. Maar de koper en verkoper zijn dan nog niet van elkaar af. Er zijn over en weer nog rechten en plichten. Deze liggen vast in de transactiedocumenten.

Bijvoorbeeld: jij moet je inspannen om jouw kennis en netwerk over te dragen. De koper moet een eventuele lening aan jou aflossen en jij mag bijvoorbeeld geen concurrerende activiteiten ondernemen. Dit als gevolg van de overeengekomen garanties en vrijwaringen. Jij mag bijvoorbeeld geen concurrerende activiteiten ondernemen.

Praktisch gezien zijn de koper en jij nog enkele jaren aan afspraken gebonden. Beiden zullen alert moeten blijven op nakoming van deze afspraken. Maar, afhankelijk van hetgeen werd overeengekomen, komt er een moment waarop alle rechten en plichten over en weer zijn vervallen.

Pas daarna is de bedrijfsoverdracht écht helemaal afgerond.